Điều đầu tiên là khoản cám ơn và xin lỗi. Người Việt với nhau khi đến nhà nhau ăn uống, ra về nói cám ơn về bữa ăn luôn có cảm giác khách sáo. Đến chủ nhà cũng bảo "không cần khách sáo". Nhưng với người Đức thì đó là chuyện "phải nói". Một cú va chạm nhỏ trong lúc làm việc, người Đức cũng quay ra xin lỗi rất rõ ràng. Sống lâu trong văn hóa đó, bạn cũng sẽ dần quen với điều này. Vậy mà có những lúc bạn sẽ vô tình quên đi lời cám ơn và xin lỗi. Có thể bạn ko nhớ là bạn chưa nói cám ơn hay xin lỗi hoặc bạn cho rằng bạn không mắc lỗi gì để "xin lỗi", nhưng biết đâu người Đức sẽ đánh giá không tốt về bạn. Vì vậy, điều đầu tiên nên ghi nhớ khi ở Đức: Cám ơn và xin lỗi!
Điều thứ hai là văn hóa xếp hàng. Khi lên xe buýt (Bus) hay lên tàu, bạn phải xếp hàng chờ nếu như có đông người. Trước tiên bạn phải chờ cho tất cả hành khách trên tàu và xe buýt xuống hết rồi bạn mới được lên. Nếu số người chờ lên xe buýt và tàu đông, bạn cũng nên kiên nhẫn chờ tới lượt mình. Bạn cứ yên tâm xe sẽ không chạy mất nếu bạn chưa lên đâu. Mình cứ nhớ việc đi xe buýt khi ở Việt Nam, thường phải chen lấn xô đẩy nếu không bác tài đóng xầm cửa là khỏi lên, xuống luôn.
Chào hỏi là nét văn hóa hàng ngày như bữa ăn vậy. Buổi sáng ngủ dậy, cha mẹ con cái đều chào nhau “morgen” (chào buổi sáng), mình đi ra khỏi nhà tới trường cũng phải quay ra "tschüß" ông xã một câu. Nếu tới chỗ làm vào buổi sáng, đồng nghiệp gặp mình đều “morgen Thuy!”. Nếu bạn làm việc với khách hàng thì tất nhiên sẽ không nói thân mật nữa mà phải lịch sự hơn “Guten Morgen, Frau Herget/Herr Herget"!. Bạn đừng quên kèm theo tên nhé! Đó cũng là điều cần phải nhớ, nếu bạn biết tên, bạn nên chào kèm theo tên, nếu chưa biết phải hỏi cho biết và nên nhớ. Người Đức nói việc người khác quên tên họ không có gì là nghiêm trọng nhưng với bản thân họ thì việc nhớ tên người khác lại là điều rất nghiêm trọng. Vợ chồng, cha mẹ con cái họ cũng chào nhau bằng tên riêng thân mật. Khác với văn hóa Việt, con cái không gọi tên riêng của cha mẹ (phạm húy!). Ví dụ mẹ chồng mình tên Renate. Chồng mình thường bảo món quà này của Renate (đôi khi gọi tắt Re), hôm nay sinh nhật Re v.v…Đặc biệt nữa, mẹ chồng mình tới thăm gia đình mình, lúc về chồng mình ôm hôn mẹ và nói “Danke für deinen Besuch” (cám ơn mẹ đã đến thăm) và "komm gut nach Haus" (đi về cẩn thận) hay "schönen Abend noch" (chúc buổi tối vui vẻ) v.v…
Tương tự như vậy, ở công sở khi tan giờ làm mọi người sẽ chào nhau “schönen Feierabend”, vào cuối tuần thì chào “schönes Wochenende”. Nếu chia tay nhau sẽ chào “mach's gut!”, "komm gut nach Hause, Tschüß" v.v….Gia đình mình thường xuyên đi dạo trên cánh đồng vào những ngày đẹp trời, gặp những người dân đi ngược lại mặc dù không quen biết cũng chào nhau "Hallo", "Grüß Gott" v.v….Bạn tới công ty và biết một đồng nghiêp có ngày sinh nhật, bạn sẽ ra ôm hôn và chúc “Alles Gute zum Geburtstag”! v.v…
Mình đã kể cho người Đức nghe sự khác biệt về văn hóa chào hỏi ở Việt Nam so với ở Đức. Trong văn hóa Việt Nam, khi gặp gỡ chúng ta thường hỏi nhau “Bạn đi đâu đấy?" hoặc "Bạn đã ăn cơm chưa?". Và các bạn của mình rất thích thú mỗi khi gặp mình, thay vì hỏi “wie geht es dir”? thì các bạn ấy hỏi mình “Hast du Reis gegessen?” (bạn đã ăn cơm chưa?) :)))))
Văn hóa tiếp theo nữa là Đặt lịch hẹn (Termin). Bạn gặp gỡ bạn bè, bạn đi khám bác sỹ, bạn muốn nói chuyện với giáo sư hay bạn muốn đến thăm bố mẹ chồng, bạn phải đặt Termin (đặt hẹn). Cuộc sống ở Đức ai cũng bận rộn và có cuộc sống riêng, nên để gặp được nhau phải đặt hẹn trước. Mình có 2 cô bạn thân là người Đức, mỗi lần muốn gặp nhau rất khó vì thời gian của mình hợp với bạn này còn bạn kia lại không. Nên để cả 3 cùng gặp nhau một lúc là cả một vấn đề. Mẹ chồng mình đến nhà mình cũng phải đặt hẹn. Mẹ chồng mình cũng đi làm, nên để thỏa thuận được gặp mặt cả nhà rất khó. Thường gia đình mình chỉ có thể gặp được nhau vào chủ nhật.
Một điều rất quan trọng trong giao tiếp nữa là bạn đừng bao giờ quên từ "Bitte" (làm ơn). Người Đức gọi đó là "Zauberwort" (Từ thần kỳ). Khi bạn muốn nhờ ai đó làm gì giúp mình mà quên từ đó, người nghe sẽ cho rằng bạn đang ra lệnh và như thế sẽ gây phản cảm.
Also bitte denk daran: Im Deutschen ist es wichtig, das Wort "bitte" zu benutzen, sonst klingt deine Aussage wie ein Befehl und das ist unhöflich!
CTV.